یک کارشناس سیاست‌گذاری انرژی اعلام کرد: کشورهای مختلف هوشمندی‌هایی در ارائه تعهدات کیفی و مشروط به موافقت‌نامه پاریس داشته‌اند که ما هیچ‌یک از این هوشمندی‌ها را نداشته‌ایم. به گزارش «سبزینه» به نقل از مهر، کیان گودرزی، درباره تأثیرات توافق‌نامه پاریس بر اقتصاد کشور، گفت: تأثیر توافق‌نامه به تعهدی که ما می‌دهیم بستگی دارد. توافق‌نامه پاریس این طور طراحی شده که هرکدام از کشورها داوطلبانه به کاهش مقداری از انتشار ملزم می‌شوند و می‌توانند بگویند من میزان انتشارم را به عدد خاصی می‌رسانم یا میزان انتشارم را نسبت به عدد کنونی کم می‌کنم یا شدت انتشار را کم می‌کنم؛ همه این حالت‌ها ممکن است. وی با اشاره به آنچه موافقان پیوستن به این موافقت‌نامه «الزام‌آورنبودن آن» عنوان می‌کنند، تأکید کرد: کشورها خودشان داوطلبانه مدل تعهدشان و میزانش را انتخاب می‌کنند؛ اما بعد از این‌که کشورها این موضوع را مشخص کردند دیگر یک الزام است. یعنی اگرچه توافق پاریس یک توافق داوطلبانه است، اما به‌محض این‌که این را گفتیم دیگر تعهد است و باید آن را اجرا کنیم. وی تصریح کرد: اگر تعهد خوبب بدهیم ممکن است که اثر زیادی روی رشد اقتصادی ما نداشته باشد و مانع توسعه اقتصادیمان نشود؛ ولی اگر هوشمندانه عمل نکنیم و برنامه اقدام ملی NDC  را خوب طراحی نکنیم و اهداف و نوع برنامه اقدام ملی‌ خود را درست انتخاب نکنیم، ممکن است محدود‌کننده اقتصادمان باشد و روی رشد اقتصادی ما اثر بگذارد. این دکترای سیاست‌گذاری انرژی، درباره این‌که اکنون وضعیت برنامه اقدام ملی ما چگونه است، گفت: به‌نظر من، برنامه اقدام ملی ما خوب انتخاب نشده است. با توجه به این‌که ما آزاد بودیم در این‌که میزان تعهدمان را انتخاب کنیم، در این برنامه اقدام ملی آمده که چهار درصد یا به‌روایتی ۱۲ درصد زیر سناریوی پایه میزان انتشارمان را خواهیم آورد؛ این میزان خوب نیست و براساس محاسباتی که ما کردیم، اگر مثلاً در دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ در حدود شش تا هشت درصد رشد اقتصادی داشته باشیم، این تعهد ممکن است مانع رشد اقتصادی ما شود. گودرزی توضیح داد: رشد اقتصادی و میزان انتشار دو کفه یک ترازو هستند. هرچه رشد اقتصادی بیش‌تر باشد میزان انتشار بیش‌تر می‌شود. اگر می‌خواهید میزان انتشار را کم کنید باید رشد اقتصادی را مهار کنید؛ بنابراین چیزی که داریم و هنوز تبدیل به تعهد نشده، خوب نیست و حتماً باید در آن بازنگری شود. وی درباره برآورد سازمان محیط‌زیست که تعهدات کنونی بین 5/17 تا ۵۲ میلیارد‌ دلار هزینه برای کشور ایجاد می‌کند، گفت: این هزینه از جنس سرمایه‌گذاری است، یعنی این‌که در INDC نوشته شده اگر بخواهیم به این تعهد عمل کنیم نیاز است که فلان ‌قدر سرمایه‌گذاری در اقتصادمان انجام بشود و سؤال این است که این پول از کجا باید بیاید؛ ظاهراً این‌طور است که در طراحی INDC گفتند که به دنیا اعلام می‌کنیم  اگر بخواهید ما چهار درصد انتشارمان را کاهش بدهیم باید فلان ‌قدر به ما پول بدهید؛ چون در توافق‌نامه پاریس کمک‌های مالی پیش‌بینی شده است. منتهی نکته مهم میزان تعهد در اصل برنامه اقدام ملی است. دنیا اهمیت نمی‌دهد به این‌که آیا کمک‌های مالی درخواستی داده شد یا نه. تعهد ما کاهش میزان انتشار است. اگر این پول را درخواست کردیم و ندادند، باید خودمان آن را سرمایه‌گذاری کنیم و به تعهداتمان پایبند باشیم. این کارشناس سیاست‌گذاری انرژی درباره رفتار دیگر کشورهای دارای ذخایر نفت و کار در این موافقت‌نامه تصریح کرد: به‌نظر من کشورهای دیگر هوشمندی به خرج می‌دهند. اولین مورد این‌که کشوری مثل روسیه پیوستن این کشور به توافق و درواقع تصویب این توافق در مجلس خود را به تعویق انداخته؛ زیرا یک نکته مهم این است که توافق مثل یک قانون اساسی است که کلی نوشته شده و هرکدام از موادش آیین‌نامه اجرایی دارد و تا این آیین‌نامه‌های اجرایی معلوم نشود تصویر دقیقی از توافق ندارید که بخواهید تصمیم بگیرید به آن بپیوندید یا نه. روسیه این را نگه داشته تا تصویر دقیق را بفهمد و بعد تصمیم بگیرد؛ این هوشمندی اول است. گودرزی ادامه داد: هوشمندی دوم این است که بعضی کشورها، مثل عربستان، در برنامه اقدام ملی‌ خود بیش‌تر اهداف غیرکمی و نسبتاً کیفی و از جنس اقدام و کنش تعریف کرده‌اند؛ یعنی اهدافی که شاید قابل‌اندازه‌گیری نیست و می‌تواند محل مناقشه و بحث باشد؛ بنابراین دست خودشان را باز گذاشته‌اند برای این‌که بگویند ما به تعهدمان عمل کرده‌ایم یا نه. ولی وقتی شما می‌گویید هدف کمی مشخص قابل‌اندازه‌گیری را برآورد کرده‌اید دعوایی نیست، بالاخره یا شما آن هدف را محقق کرده‌اید یا نکرده‌اید؛ اما این‌که بگویید تلاش می‌کنم بهره‌وری انرژی را افزایش بدهم، این‌جا محل مناقشه است و ممکن است سازمان ملل به شما بگوید بهره‌وری را پیگیری نکرده‌ای. ممکن است شما بگویید پیگیری کرده‌ام و دیگر این‌جا قابل‌بحث است و کسی نمی‌تواند به شما چوب بزند. این هوشمندی دوم است که ما این را هم نداشتیم. یعنی ما سعی می‌کنیم به توافق ملحق شویم، اما برنامه اقدام ملی مناسبی را طراحی نکرده‌ایم. وی درباره تنبیه و تحریم‌های احتمالی پیش‌بینی‌شده در موافقت‌نامه پاریس نیز گفت: ماده ۱۵ که به‌نظرم مهم‌ترین ماده این موافقت‌نامه است، یکی از موادی است که قواعد اجرایی‌ آن نهایی نشده و الان درباره‌اش بحث می‌کنند و البته در متن نوشته شده قواعد اجرایی‌سازی یا اصطلاحاً در فارسی رژیم پایبندی باید غیرمناقشه‌آمیز، غیرمداخله‌ای و مانند این‌ها باشد؛ منتهی آنچه در عمل پیاده می‌شود معلوم نیست. این کارشناس سیاست‌گذاری انرژی یادآور شد: ما نمونه‌هایی داریم مثل توافق مونترآل که درباره کاهش گازهای مخرب لایه اوزون بود. آن‌جا در ماده عدم‌انطباقش که فکر می‌کنم ماده هشت بود، این مورد را در ‌سازکارهای اجرایی پیش‌بینی کردند که اگر کشوری عدم‌انطباق داشت، اول بررسی کنند، دفعه دوم تذکر بدهند و دفعه سوم مانع ورود تعدادی از موادی که گازهای مخرب لایه اوزون منتشر می‌کنند، بشوند. پس اقداماتی که علیه کشوری که عدم‌انطباق دارد پیش‌بینی می‌شود، چیزهایی از این جنس است و ممکن است روی تجارت این کشور اثر بگذارد؛ مثلاً ممکن است درباره ایران حتی بگویند اجازه نمی‌دهیم ایران نفت صادر کند. ادعای من این است که در توافق مونترآل چنین چیزی تجربه شده است. گودرزی تأکید کرد: نکته دیگر این است که این حرف مطرح ‌شده که موضوع تغییر اقلیم یک موضوع مرتبط با امنیت جهان است و باید شورای امنیت درباره‌اش تصمیم‌گیری کند. البته زمزمه‌ای است که جدی نیست و هنوز آن‌قدر تصویر عملی و تصویر اجرایی ندارد، ولی حرفش شنیده می‌شود؛ بنابراین این هم یکی از احتمالات است و باید آماده باشیم چیزی شبیه NPT  به ما بگویند که شما اگر به تعهدتان عمل نکنید، پرونده‌تان را به شورای امنیت ارجاع می‌دهیم؛ چون اقلیم موضوع مهمی است و کسانی که اقلیم را خراب می‌کنند ذیل فصل هفت یا چیزهای شبیه آن می‌روند. وی تصریح کرد: مستقل از این‌که در چارچوب توافق، با کشورهایی که عدم‌انطباق داشته باشند چه کار می‌کنند، ‌سازکارهای دیگری بیرون از توافق وجود دارد که به این توافق نگاه می‌کند. مثلاً شرکت‌های بیمه‌ ممکن است بگویند ما به شرکت‌های کشتی‌رانی که کشور متبوعشان توافق پاریس را اجرایی نکرده، خدمات نمی‌دهیم، مثل شرکت ملی کشتی‌رانی یا شرکت ملی نفت‌کش که متعلق ایران است و ایران به تعهداتش عمل نکرده، پس شرکت بیمه‌ به‌دلیل این‌که فلان کشور آلوده‌کننده محیط‌زیست است، به او بیمه نمی‌دهد یا وارد‌کننده به‌دلیل این‌که برای تولید فلان محصول پتروشیمی، جهان آلوده شده دیگر این محصول پتروشیمی را وارد نمی‌کند. این‌ها اتفاقاتی است که در چارچوب توافق نیست، ولی به‌هرحال در شرف این اتفاقات هم هستیم. گودرزی ادامه داد: بنابراین دوباره تأکید می‌کنم که تعهد ما مهم می‌شود؛ یعنی ممکن است ما تعهدی بدهیم و با خودمان فکر کنیم درست است که تعهد سختگیرانه‌ای است، اما طرف تعهد با ما کاری ندارد و اگر به تعهدمان عمل نکنیم، توافق پاریس با ما مهربان است؛ اما باید توجه کنیم‌ سازکارهایی بیرون توافق پاریس هست که اگر به تعهداتمان پایبند نباشیم، ممکن است مشکلاتی برایمان به‌وجود آورد. بنابراین تا جای ممکن باید تعهدی بدهیم که بتوانیم انجام بدهیم و به اقتصادمان آسیب نزند و شدنی باشد. وی با اشاره به این‌که امکانش بود ایران تعهد مشروط هم بدهد، توضیح داد: این هم یکی از ویژگی‌های توافق پاریس است که شما می‌توانید تعهد کیفی بدهید، تعهد مشروط بدهید یا تعهد مبتنی بر شدت انرژی بدهید؛ مثلاً چین گفته که من شدت انرژی و شدت انتشار دی‌اکسیدکربن را کم می‌کنم؛ یعنی اقتصاد من و GDP من هرچه دلش بخواهد می‌تواند بزرگ شود، من فقط میزان دی‌اکسیدکربن منتشرشده به‌ازای واحد GDP را کاهش می‌دهم. بنابراین اقتصادش ممکن است بسیار بزرگ باشد ولی حتماً به شما قول می‌دهد که بهره‌وریش افزایش پیدا کند.

یوزپلنگ یکی از سریع‌ترین حیوانات خشکی است، به‌طور معمول توانایی حرکت با سرعتی برابر با 112 کیلومتر در ساعت را دارد؛ اما به نظر می‌رسد روند انقراض، در حال سبقت گرفتن از این تیزپای ایرانی است‌. یوزپلنگ گربه‌سانی زیبا اما در خطر انقراض است، در گذشته در بیش‌تر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه ‌قاره هند پراکنده بود؛ اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبه‌رو شده‌ است‌. از میان دو زیرگونه اصلی یوزپلنگ، یوزپلنگ آسیایی در خطر جدی انقراض قرار دارد، البته چون اکنون فقط در ایران یافت می‌شود به آن «یوزپلنگ ایرانی» می‌گویند که تعداد کمی از آن‌ها در دشت‌های مرکزی کشور زیست می‌کنند‌. برآوردها نشان می‌دهد حدود 30 تا 35 قلاده یوزپلنگ ایرانی در کشور موجود است؛ اما وضعیت یوزهای آفریقایی بسیار بهتر است؛ زیرا تعداد آن‌ها را حدود پنج تا 15 هزار قلاده برآورد می‌کنند. البته در این میان عوامل مشترکی حیات این گربه‌سانان زیبا را تهدید می‌کند‌. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع در خطر انقراض بودن این‌گونه ارزشمند از سال 2010، چهارم دسامبر همزمان با 13 آذر به‌عنوان روز جهانی یوزپلنگ نام‌گذاری شده است، ایده برگزاری این رویداد بزرگ جهانی را که هر سال بر دامنه و وسعت آن افزوده می‌شود، نخستین‌بار صندوق حفاظت از یوز (Cheetah Conservation Fund) به‌عنوان یکی از شناخته‌ شده‌‌ترین نهادهای حفاظتی در دنیا، مطرح کرد که هدف آن آگاه‌‌سازی در مقیاس کلان بوده است‌. در ایران عواملی همچون تصادفات جاده‌ای، چرای بی‌رویه دام در زیستگاه‌های یوز، تخریب زیستگاه‌ها، فعالیت معادن، جاده‌کشی، سگ‌های گله و کاهش طعمه برخی از آن‌ها است که حیات این‌گونه‌های ارزشمند را تهدید می‌کند‌. براساس برآوردهای صورت گرفته از سال 1380 تا 1396 بر اثر تصادف جاده‌ای 19 یوز تلف شده‌اند که از این تعداد 13 مورد تا قبل از سال 93 در جاده‌های استان یزد و خراسان جنوبی بود و بقیه در محور سمنان رخ داده است‌. با توجه به شرایط نامناسب جمعیتی در زیستگاه‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست پروژه تکثیر در اسارت را تعریف کرده است و اکنون در حال مطالعه و امکان‌سنجی برای اجرای آن بر روی دو قلاده یوزپلنگ نر (کوشکی) و ماده (دلبر) مستقر در پارک پردیسان است‌. مجید خرازیان‌مقدم، مدیرکل تنوع زیستی و حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست، گفت: اولویت اصلی ما حفاظت از یوزپلنگ در زیستگاه است؛ اما با توجه به وضعیت این گربه‌سان در طبیعت، در نظر داریم با همکاری مشاور بین‌المللی روش تکثیر در اسارت را انجام دهیم‌. وی با بیان این‌که مجری تکثیر در اسارت، پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار سازمان حفاظت محیط‌زیست است، افزود: اگر شرایط برای حضور مشاور بین‌المللی فراهم شود، امیدواریم تا دی‌ماه وارد کشور شود‌. مدیرکل تنوع زیستی و حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به این‌که مشاور از آلمان یا فرانسه خواهد بود، اظهار داشت: قطعاً مشاوری خواهد بود که درباره تکثیر مصنوعی گربه‌سانان به‌ویژه یوزپلنگ پیشینه موفق داشته باشد‌. مقدم تأکید کرد: البته با وجود این‌که اعتقاد داریم باید در داخل کشور ظرفیت‌سازی صورت گیرد و بتوانیم نیروهای متخصص خود را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که در آینده این کار را با توان تخصصی خود انجام دهیم، اما احساس می‌کنم برای شروع کار استفاده از مشاوران بین‌المللی دارای صلاحیت لازم است‌. وی گفت: یوزهایی که در پارک پردیسان داریم با یوزهایی که در زیستگاه طبیعی هستند دو مقوله جدا از هم است؛ در زیستگاه طبیعی نه تنها یوز، بلکه بقیه گونه‌های شاخص ما هم در اولویت اول و اصلی حفاظت قرار دارند؛ اما بحث سه قلاده یوزی (کوشکی، دلبر و ایران) که در پردیسان داریم جدا از بحث حفاظت از گونه در زیستگاه است‌. مدیرکل تنوع زیستی و حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: در نظر داریم از این سه قلاده یوزی که در پردیسان داریم حداکثر استفاده تحقیقاتی را داشته باشیم؛ هرچند انجام این کارها ریسک بالایی دارد و ممکن است اگر ماه آینده هم کار را آغاز کنیم، یوز ماده (دلبر) توان بارور شدن نداشته باشد، در واقع تمام این‌ها امکان‌سنجی است‌.
وی تأکید کرد: بنابراین تا کار را شروع نکنیم نمی‌توانیم بگوییم چه می‌شود، اما تمام توان و سعی ما بر این است که از این سه یوزی که در اسارت هستند حداکثر استفاده تحقیقاتی را داشته باشیم، در این کار هم اولویت اول ما تکثیر غیرطبیعی است، چون تکثیر طبیعی در سه‌سال گذشته جواب نداده است‌. مقدم اظهار داشت: در زیستگاه طبیعی اولویت اول ما همچنان حفاظت از گونه است؛ اما با توجه به موقعیت بسیار خطیر این‌گونه در کشور باید برای هر کدام از یوزهای برنامه‌ریزی داشته باشیم که شامل این سه قلاده یوز در اسارت نیز می‌شود؛ نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم تا عمر آن‌ها تمام شود‌. باید برنامه‌های تحقیقاتی داشته باشیم چه بسا خروجی آن بتواند در آینده در زیستگاه به کار ما ‌آید‌. وی درباره تعداد یوزهای موجود در کشور گفت: سرشماری یوزها در کشور با استفاده از دوربین‌های تله‌ای و روش خال‌شناسی صورت می‌گیرد؛ هر خال یوز به‌مثابه اثر انگشت انسان است‌. این روش از 15 سال پیش در کشور انجام می‌شود و در این مدت قطعاً تعدادی از یوزهای شناسایی شده تلف یا تعدادی اضافه شده‌اند‌. عدد و ارقامی که اعلام می‌شود کاملاً تقریبی است‌. اگر بخواهیم برآورد دقیق‌تری داشته باشیم، با توجه به‌وسعت زیستگاه این‌گونه به تجهیزات و اعتبارات بیش‌تری نیاز داریم‌.
مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: تاکنون دقیق‌ترین کاری که توانستیم انجام دهیم سرشماری با استفاده از دوربین‌های تله‌ای و همان روش خال‌شناسی است، اما کاملاً تقریبی است‌.

 همکاری با پژوهشگاه رویان 

مقدم گفت: با توجه به اهمیت موضوع اهداف تحقیقاتی متعددی را تعریف کردیم که یکی از آن‌ها همکاری با پژوهشگاه رویان است‌. وی افزود: در تلاشیم تا تمام راهکارهایی را که می‌تواند منتج به حفاظت گونه در زیستگاه شود، انجام دهیم. بر این اساس ممکن است، مثلاً با 50 مرکز همکاری کنیم تا بتوانیم بهترین استفاده و داده را از یوزهای در اسارت داشته باشیم‌. مقدم ادامه داد: تکثیر یوز از طریق کشت بافت یکی از اهداف فرعی ماست که سال گذشته نشستی با پژوهشگاه رویان داشتیم و چون پژوهشکده محیط‌زیست و توسعه پایدار مجری طرح تکثیر در اسارت یوزها است؛ از این رو کارها از طریق آن‌ها پیگیری می‌شود‌. وی گفت: با در نظر گرفتن اهمیت حفاظت از این‌گونه ارزشمند اول و دوم دی‌ماه کارگاهی آموزشی با حضور کارشناسانی از آفریقای جنوبی برای کارشناسان زیستگاه‌های یوز برگزار می‌کنیم؛ آفریقای جنوبی در کار تکثیر مصنوعی یوزپلنگ بسیار موفق است‌.
مقدم گفت: در نظر داریم موالیدی را که از یوزهای پردیسان می‌گیریم در زیستگاه محصور اما بزرگ‌تری به‌عنوان مولد رها‌سازی کنیم تا برای حضور در زیستگاه اصلی آماده شوند، البته کار بسیار دشواری است و تاکنون در دنیا سابقه نداشته است؛ اما تلاش خود را می‌کنیم‌.