نایب رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران ایران از تلاش نمایندگان مجلس برای محدودسازی تأمین منابع مالی خرید تضمینی محصولات کشاورزی خبر داد و گفت: به احتمال بسیار زیاد این تلاش نتیجه‌بخش خواهد بود و منابع مالی خرید تضمینی محصولات کشاورزی به بودجه سنواتی محدود می‌شود که نتیجه آن، کاهش زمان پرداخت مطالبات است.

به گزارش «سبزینه» به نقل از ایلنا، علی‌قلی ایمانی با اشاره به مشکلات متعدد دولت در پرداخت مطالبات کشاورزان در سنوات گذشته اظهار کرد: در سال‌های گذشته با توجه به پراکندگی منابع مالی پرداخت مطالبات کشاورزان، همیشه پرداخت‌ها با تأخیر انجام شده است.

وی ادامه داد: تأمین مالی معمولاً از منابع بانکی، بودجه سنواتی و از محل فروش گندم و آرد توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران درنظر گرفته شده که با دشواری و تأخیر همراه بوده است.

به گفته ایمانی، هرچند در سال زراعی جاری زمان پرداخت‌ها کاهش قابل قبولی داشته است، اما تنوع در منابع مالی موجب شده در برخی از سال‌ها شاهد تأخیر چندماهه در پرداخت بهای زحمات کشاورزان باشیم.

وی یادآور شد: قبل از سال96 پرداخت مطالبات با تأخیر چندماهه بود و در سال زراعی96-97 این زمان به 45روز، در سال زراعی97-98 به 28روز و در سال زراعی جاری به 10روز کاهش یافته است.

کاهش زمان پرداخت مطالبات گندم‌کاران به ۴روز

نایب رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران عنوان کرد: تلاش ما این است که تمام نیاز مالی خرید تضمینی محصولات کشاورزی به‌ویژه گندم در بودجه سنواتی دیده شود.

ایمانی تأکید کرد: درصورت به نتیجه رسیدن این خواسته، مدت زمان پرداخت مطالبات به حدود چهارروز کاهش می‌یابد.

وی چهار روز زمان مطرح شده را مربوط به روند اداری برای ثبت مشخصات محصول در سیستم و بانک‌ها دانست.

نایب رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران در پاسخ به این‌ سؤال که گفته می‌شود باتوجه به وجود برخی مشکلات در تولید ازجمله گرانی و نبود نهاده‌های کشت، آیا امکان کاهش محصول و از دست رفتن خوداتکایی در این محصول در سال زراعی آینده وجود دارد، اظهار کرد: براساس آنچه بر جهاد کشاورزی برای حفظ خوداتکایی در گندم تکلیف شده، کشت این محصول در شش‌میلیون هکتار از اراضی کشور است که تا امروز چهارمیلیون هکتار آن محقق شده.

وی افزود: سطح باقی‌مانده از این تکلیف نیز با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه تا پایان سال زراعی به زیر کشت گندم خواهد رفت؛ ضمن این‌که تا همین لحظه نیز ما 12هزار هکتار از برنامه کشت نسبت به سال گذشته جلوتر هستیم.

ایمانی این اطمینان را داد که به‌رغم تمام مشکلات موجود و گرانی نهاده‌ها، خوداتکایی در گندم تکرار می‌شود و میزان تولید این محصول در سال زارعی آینده حداقل به 13میلیون تا 13میلیون و 500هزار تن می‌رسد.

قیمت پایین خرید وش‌پنبه در مغان، کشاورزان این منطقه را متضرر کرده است. پنبه‌کاران مغان می‌گویند کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی برای خرید محصول افت ۲۰ تا ۲۵درصد را منظور می‌کنند که این میزان درآمد کشاورزان را کاهش می‌دهد و آن‌ها را از کشت پنبه مأیوس می‌کند. کشاورزان برای برداشت هر کیلو پنبه فقط دوهزار تومان به کارگر می‌دهند و خرید آن با قیمت هشت‌ و هفت‌هزار و 500تومان از سوی کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی اجحاف در حق زارعان است. همین چند سال پیش بود که نبود برنامه‌ریزی درست و فقدان حمایت، کشاورزان را از کشت پنبه در کشتزارهای حاصلخیز روی‌گردان کرده و در کنار کشتزارها، ده‌ها واحد تولیدی و هزاران شغل در این منطقه نابود شد. اواخر دهه۸۰ و اوایل دهه۹۰ کشتزارهای وسیع پنبه در کم‌تر از چند سال زیرکشت محصولات دیگر رفت، کارخانه‌های پنبه خشک‌کنی و ده‌ها کارگاه دیگر در پارس‌آباد و بیله‌سوار مغان تعطیل شده و هزاران شغل مرتبط با آن نیز آسیب‌دیده و مغان برای سال‌ها‌ با پنبه خداحافظی کرد. هزینه‌های بالای تولید، مکانیزه نبودن کشت، نبود نیروی کار، افزایش هزینه‌های مربوط به کاشت، داشت و برداشت، نبود بازار مطمئن، پایین بودن نرخ محصول و نبود حمایت کافی ازجمله دلایل توقف کشت پنبه در منطقه مغان در این سال‌ها بود.

فرماندار پارس‌آباد مغان در این باره به ایرنا گفت: در سال‌های گذشته سطح زیرکشت پنبه در منطقه مغان تا سقف ۲۰هزار هکتار نیز افزایش یافته بود، ولی به‌علت جایگزین‌شدن محصولات دیگر این میزان به‌شدت کاهش یافت و اکنون نیز پنبه در حد یک‌سوم بالاترین سطح زیرکشت در منطقه مغان کاشته می‌شود.

ابراهیم امامی بیان کرد: چندین سال بود کارخانه‌های پنبه‌زنی منطقه تعطیل بودند و شنیدن صدای فعالیت این کارخانه‌ها آرزوی همه بود. از دوـ سه سال پیش با سیاست‌های ترویجی و حمایتی و روی‌آوری کشاورزان، دوباره کشت و زرع پنبه در جلگه مغان رونق گرفت و کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی و‌ تجارت این محصول در منطقه احیاء شد.

سطح زیرکشت پنبه در جلگه مغان امسال به بیش از ۱۳هزار رسیده و انتظار می‌رود با پایان فصل برداشت، بیش از ۵۰هزار تن وش‌پنبه در شهرستان‌های پارس‌آباد، اصلاندوز‌ و بیله‌سوار مغان تولید شود. افزایش تولید پنبه با توجه به مرغوبیت محصول منطقه مغان درحالی است که در همین روزهای نخستین برداشت پنبه، کشاورزان با مشکل فروش محصول خود روبه‌رو بودند و اختلاف‌ بین آن‌ها و کارخانه‌های پنبه ‌پاک‌کنی درمورد قیمت و کیفیت محصول نیز بروز کرده است. در روزهای اخیر صف‌های طویلی از تریلی، نیسان و کامیون‌های حامل محصول پنبه در مقابل کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی تشکیل شده و این صف‌ها همچنان درحال طولانی‌تر شدن است.

کشاورزان و خریداران محصول پنبه چه می‌گویند؟

زارعان پنبه‌کار در منطقه مغان می‌گویند کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی محصول کشاورزان را به قیمت نازل خریداری می‌کند و برای این کار خود دلایل قانع‌کننده‌ای ارائه نمی‌دهند. احمد، یک پنبه‌کار اهل پارس‌آباد مغان است، که وش خود را بر تریلی تراکتور بار زده و در نوبت‌ تخلیه آن در یک کارخانه پنبه پاک‌کنی است، وی گفت: صف‌های فروش طولانی است و درحالی‌که نرخ‌های خرید پایین است. با هزار زحمت و هزینه، محصول را کشت و برداشت کرده‌ایم، اما پنبه از ما زیرقیمت خریداری می‌شود.

وی بیان کرد: با این‌که پارسال کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی محصول پنبه با برداشت دستی را ۱۱هزار تومان و برداشت ماشینی را‌ ۱۳تومان از ما می‌خریدند، امسال این نرخ به هشت‌هزار تومان کاهش یافته است.

صمد، یک کشاورز دیگر، نیز گفت: برای برداشت هر کیلو پنبه دوهزار تومان به کارگر می‌دهیم و خرید آن با قیمت هشت‌هزار تومان از سوی کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی اجحاف در حق زارعان است. این درحالی است که ترافیک خرید محصول نیز طولانی است و روزها باید برای فروش محصول در صف انتظار باشیم که این امر بر هزینه می‌افزاید.

یک پنبه‌کار مغانی دیگر نیز گفت: کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی برای خرید محصول افت ۲۰ تا ۲۵درصد را منظور می‌کنند که این میزان درآمد کشاورزان را کاهش داده و آن‌ها را از کشت پنبه مأیوس می‌کند. درصورت تداوم این وضعیت و فقدان حمایت دولت بیم آن می‌رود که مثل چند سال پیش کشاورزان از کشت این محصول استراتژیک دلسرد شده و به کشت دیگر محصولات روی آورند.

در مقابل ادعاهای کشاورزان، صاحبان کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی‌ رطوبت بالای محصول و‌ برداشت غیراصولی پنبه توسط کارگران را‌ از دلایل‌ افت قیمت محصول ذکر می‌کنند. به گفته یک کارخانه‌دار پنبه پاک‌کنی در پارس‌آباد مغان، زارعان در برداشت محصول رعایت کیفیت را نمی‌کنند و درحالی‌که هنوز محصول دارای رطوبت بالاست، اقدام به برداشت آن می‌کنند. ضمن این‌که نظارت خوبی بر برداشت محصول توسط کارگران نمی‌شود و اغلب پنبه همراه با ضایعات جمع‌آوری می‌شود. وی افزود: ۲۵ تا ۲۷درصد محصول خریداری شده در انبارها همراه با ضایعات گیاهی است و این امر بر نرخ خرید تأثیرگذار است.

اقدامات دولت در حمایت از تولید پنبه در مغان

بروز مشکلات در روند تولید و فروش محصول پنبه در منطقه مغان و در معرض خطر قرار گرفتن آن موجب شده تا مسئولان دولتی اقدام به اتخاذ تصمیمات نظارتی و حمایتی کنند تا وضعیت تولید این محصول استراتژیک سرنوشتی مشابه سال‌های گذشته نداشته باشد.

فرماندار پارس‌آباد مغان با اشاره به شکایت‌های مردم درخصوص آفت‌زنی بالا و نرخ پایین خرید محصول پنبه‌ گفت: کارشناسان اداره کشاورزی در کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی مستقر می‌شوند تا بر کیفیت و خرید محصول نظارت کنند.

ابراهیم امامی افزود: کارشناسان کشاورزی در محل خرید محصول به‌عنوان داور بر قیمت‌گذاری بین دو طرف عمل کرده و سعی خواهند کرد تا حقی از طرفین ضایع نشود. چندین سال بود کارخانه‌های پنبه‌زنی منطقه تعطیل بودند و شنیدن صدای فعالیت این کارخانه‌ها آرزوی همه بود و امروز که به همت کشاورزان دوباره ۱۱هزار هکتار از اراضی منطقه زیرکشت پنبه رفته، باید همه حمایت کنیم و اجازه ندهیم کشاورزان ناراضی شده و به زراعت‌های دیگر روی آورند و کارخانه‌ها باز هم تعطیل شود.

سطح زیرکشت پنبه در اردبیل ۸۰درصد افزایش یافته است

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل نیز از کشت پنبه در ۱۳هزار و ۲۰۰هکتار از اراضی کشاورزی منطقه مغان در شمال استان اردبیل خبر داد و گفت: امسال سطح زیرکشت پنبه در استان بیش از ۸۰درصد افزایش یافته است.

احمد شهریار همچنین روند کشت پنبه مطابق با آب‌وهوای منطقه و نیز استفاده از ارقام بذری پربازده در منطقه مغان را رو به رشد عنوان کرد و گفت: قیمت خرید محصول پنبه مطلوب است و کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی و شرکت‌های ریسندگی به‌طور مستقیم محصول کشاورزان را خریداری می‌کنند.

شهریار اضافه کرد: محصول نهایی وش‌پنبه تحویل شده به کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی منطقه مغان پس از فرآیند صنعتی، به دو شکل پنبه محلوج و دانه پنبه به کارخانه‌های نساجی و روغن‌کشی تحویل داده می‌شود. وی با اشاره به اهمیت کشت محصول پنبه در صنعت و اشتغال به‌ویژه تناوب کشت با غلات افزود: توسعه کشت پنبه در اولویت برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی این استان قرار دارد و برای این منظور، علاوه‌بر ارائه خدمات جانبی ازقبیل تأمین بذر مرغوب و گواهی‌شده و نظارت کارشناسان فنی کشاورزی به‌منظور افزایش برداشت محصول ادامه دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اظهار داشت: پنبه تولید شده در منطقه مغان رتبه نخست کیفیت محصول را در کل کشور دارد و کارخانه‌های داخلی رغبت زیادی برای خرید پنبه محلوج منطقه مغان دارند. وی تعداد زارعان پنبه‌کار استان اردبیل را ۷۵۰نفر و میانگین تولید پنبه در هر هکتار از اراضی مغان را حدود چهار تن اعلام کرد.

ضرورت اقدامات حمایتی برای توسعه کشت پنبه در مغان

توسعه کشت پایدار پنبه در منطقه مغان با توجه به رغبت زارعان به تولید آن در کنار توجه به موضوع نرخ خرید محصول، نیازمند برخی اقدامات از سوی کشاورزان و نیز مسئولان دولتی است.

یک کارشناس کشاورزی  در این باره گفت: توجه کشاورزان به اصول کشت و زرع پنبه ازجمله خودداری از برداشت محصول با رطوبت بالا، خودداری از برداشت محصول در هوای بارانی و مرطوب ، بیمه مزارع‌ پنبه، کشت و برداشت مکانیزه محصول و استفاده از کارگران ماهر در برداشت پنبه امری ضروری است.

شهریار، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، نیز بر ضرورت فعالیت مستمر کارشناسان پنبه مراکز جهاد کشاورزی و کلینیک گیاه‌پزشکی برای ارائه خدمات فنی و مشاوره‌ای به پنبه‌کاران تأکید می‌کند. حسن نظیفی، مدیر جهاد کشاورزی پارس‌آباد مغان، نیز گفت: توزیع به‌موقع بذر، کود و سموم مورد نیاز و همچنین توصیه‌های فنی کارشناسان ضروری است و امسال نیز این موارد مورد توجه جدی قرار گرفته است. توجه به صنایع تبدیلی ازجمله افزایش کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی، ایجاد کارخانه‌های روغن‌کشی، ایجاد کارگاه‌های تولید نخ و پوشاک در منطقه و توجه به صدور محصولات فرآوری شده به خارج از کشور می‌تواند به توسعه پایدار تولید محصول پنبه و در نتیجه رشد اقتصاد کشاورزی منطقه کمک شایانی کند. پنبه از مهم‌ترین محصولات کشاورزی است که علاوه‌بر تأمین مواد اولیه صنایع نساجی و روغن‌کشی، در اشتغال‌زایی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و کم‌تر محصول کشاورزی از نظر قابلیت ایجاد ارزش‌افزوده و تنوع فرآورده هم‌ردیف پنبه است. اراضی زراعی دشت مغان در شهرستان پارس‌آباد، اصلاندوز و بیله‌سوار مغان مهم‌ترین مناطق کشت پنبه در استان اردبیل به‌شمار می‌رود و به‌علت شرایط آب‌وهوایی مناسب، کشت پنبه از سال‌های دور در این منطقه رواج دارد و در حفظ مرغوبیت خاک زراعی و کاهش جمعیت حشرات، کنترل آفات و بیماری‌ها نیز نقش بسیار مهمی دارد. ۱۲ کارخانه پنبه‌کنی در منطقه وجود دارد که علاوه‌بر خرید توافقی، محصول خریداری شده را پس از فرآوری و تصفیه اولیه و تبدیل کردن به محلوج و دانه پنبه، به بازارهای هدف و کارخانه‌های نساجی و روغن‌کشی ارسال می‌کنند.